Zioła na odporność

Odporność… naturalna siła, która chroni nas przed  szkodliwymi czynnikami chorobotwórczymi. To „tarcza”, która dba o nasze zdrowie 24 godziny na dobę i o którą my także powinniśmy dbać  24 godziny na dobę! Za nim przejdziemy do  prozdrowotnych bohaterów wzmacniających naszą odporność poddajmy się chwili refleksji i przypomnieniu…

Dla Hildegardy z Bingen człowiek z natury jest zdrowy, jednak poprzez swoje odżywienie i styl życia może wpłynąć na zdrowie, zachować je, a także zniszczyć.

Jak jest u Ciebie?

Przed Tobą zioła, które skutecznie zadbają o Twoją odporność…

JEŻÓWKA PURPUROWA – ECHINACEA PURPUREA

Surowiec zielarski stanowi jej ziele i korzeń.

Kiedy zbierać jeżówkę purpurową?

Ziele zbiera się w drugim i trzecim roku uprawy w okresie kwitnienia – od lipca do września – dwa razy. Pierwszy w czerwcu i lipcu, a następnie ścina się ją, aby po raz drugi we wrześniu zakwitła do zebrania.

• 

Cenne substancje:

Ziele: pochodne kwasu kawowego, kwas cykoriowy, flawonoidy, olejek eteryczny, glikoproteiny, polisacharydy, poliny, alkaloidy.

Korzeń: glikozydy, kwas chlorogenowy, inulina, cynaryna, glikoproteiny, olejek eteryczny, alkaloidy, związki aminowe.

Działanie lecznicze:

• Immunostymulujące
• Wzmacniające
• Przeciwwirusowe
• Przeciwbakteryjne
• Napotne
• Przeciwbólowe
• Przeciwobrzękowe
• Przeciwmiażdżycowe
• Rozkurczowe
• Żółciopędne, żółciotwórcze
• Antyoksydacyjne
• Regenerujące, ochronne, wygładzające, nawilżające, przeciwbakteryjne i gojące – na skórę.

Wskazania:

♥ Osłabiona odporność organizmu – skłonności do przeziębień, kataru, grypy, zapalenia gardła, oskrzeli, jamy ustnej i dziąseł. Działanie to jeżówka zyskała dzięki zawartych w niej pochodnym kwasu kawowego, glikoproteinom i alkamidom. Co ciekawe oddzielne stosowane każdego związku nie dałoby tak silnego efektu leczniczego jak razem – związki te działają w synergii

♥ Infekcje bakteryjnych górnych dróg oddechowych, anginy, zapaleniu zatok, przewlekłych stanów kataralnych, trądziku, czyraków

♥ Osłabiony organizm po długotrwałej antybiotykoterapii

♥ W zwalczaniu patogenów, które atakują organizm: wirusy, bakterie,  pasożyty, komórki nowotworowe. Zwiększa ilość i aktywność limfocytów(białych ciałek krwi) i interferonu (substancji przeciwwirusowych)

♥ Zaburzenia przemiany materii

♥ Zapalenie dziąseł

♥ Opryszczka, oparzenia, rany, egzemy, atopowe zapalenie skóry

♥ Osłabiona sprężystość skóry, zmarszczki (stymuluje procesy regeneracyjne komórek, chroni błony komórkowe, połączenia międzykomórkowe i kolagen przed degradacją

♥ Trudno gojące się rany, żylaki, uporczywych egzem, odmrożeń, odleżyn itp.

♥ W zwalczaniu gronkowców i paciorkowców.

Przeciwwskazania:

Nie należy stosować preparatów z jeżówki jeśli zażywa się leki immunosupersyjne – prowadzące do obniżenia odporności organizmu przy leczeniu alergii, podczas ciąży,  chorobach autoimmunologicznych, białaczce, AIDS, przy uczuleniu na jeżówkę.

Nie należy stosować u dzieci poniżej 12 roku życia. Naukowcy z The Medicines and Healthcare products Regulatory Agency (MHRA) przekonują, że u dzieci poniżej 12 roku życia jeżówka może wywołać alergię.

CZARNUSZKA SIEWNA – NIGELLA SIEWA

Surowiec zielarski stanowią nasiona czarnuszki.

• 

Cenne substancje:

Fosfolipidy, fitosterole, flawonoidy, saponiny, kwasy tłuszczowe (linolowy – omega-6, alfa-linolenowy – omega-3, oleinowy omega-9, palmitynowy, mirystynowy i inne), alkaloidy (m.in. nigellinę, nigellaminę, nigellidynę, nigellicynę – rzadkie w świecie roślin), białka (osiem z dziewięciu niezbędnych aminokwasów), węglowodany, witaminy A, C, E, F, B1, B3, B6, związki mineralne m.in. cynku, selenu, magnezu, wapnia, żelaza, sodu i potasu, olejek eteryczny zawierający m.in. tymochinon, limonen, p-cymen, karwakrol, karwon.

Działanie lecznicze:

• Immunostymulujące
• Przeciwbakteryjne
• Przeciwwirusowe
• Przeciwalergiczne
• Przeciwbólowe
• Przeciwpasożytnicze
• Przeciwgrzybiczne
• Przeciwnowotworowe
• Przeciwzawałowe
• Przeciwwrzodowe
• Przeciwutleniające, przeciwzmarszczowe (w kosmetyce).

Wskazania:

♥ Osłabiony układ odpornościowy (stale nawracające infekcje zarówno u dzieci jak i starszych)

♥ Profilaktycznie przeciwko przeziębieniu

♥ Stany zapalne pochodzenia wirusowego: bóle gardła, bóle migdałka

♥ Zaburzona przemiana materii

♥ Zaparcia

♥ Wzdęcia, bóle żołądka

♥ Uszkodzona wątroba

♥ Nowotwory

♥ Atopowe zapalenie skóry, alergie, astma

♥ Cukrzyca (zarówno w typ 1 i typ 2)

♥ Osłabione serce

♥ Cholesterol

♥ Osłabiona kondycja włosów, skóry i paznokci.

Przeciwwskazania:

Dla kobiet w ciąży, osoby o niedociśnieniu tętniczym.  

BEZ CZARNY – SAMBUCUS NIGRA

Surowiec zielarski stanowi kwiat i owoc.

Kwiaty – należy zbierać tylko w suche dni, najlepiej rano kiedy ilość pyłku aromatycznego jest największa. Zbieramy całe kwiatostany kiedy część kwiatów jeszcze się w nich nie rozwinęła – ścina się je i układa luźno w koszach.

Uwaga – nie nadają się do zbioru kwiatostany, z których opadają już pierwsze przekwitnięte kwiaty. Suszy się całe kwiatostany, do me momentu, aż kwiaty będą już suche, a szypułki jeszcze elastyczne. Wówczas ociera się kwiaty na sitach lub ręcznie oskubuje z szypułek. Prawidłowo wysuszony kwiat powinien mieć białokremową barwę.

• 

Cenne substancje:

Olejek eteryczny, wysoka zawartość wolnych kwasów tłuszczowych, do 3,5 % flawonoidów (głównie rutyna-witamina P), garbniki i śluzy, sole potasowe.

Działanie lecznicze:

• Napotne
• Wykrztuśne
• Przeciwgorączkowe
• Rozgrzewające
• Moczopędne, oczyszczające
• Odkażające
• Rozkurczowe
• Uszczelniające i wzmacniające naczynia krwionośne
• Wzmacniające
• Uspokajające.

Wskazania:

♥ Przeziębienie, grypa, gorączka, katar, zmarznięcie, stany zapalne gardła, angina

♥ Zapalenia migdałków

♥ Osłabiona odporność organizmu

♥ Pękanie naczyń krwionośnych

♥ Zaburzona przemiana materii

♥ Nieżyt żołądka i jelit

♥ Zapalenie spojówek, brzegów powiek, opuchnięte i łzawiące oczy.

Owoc bzu czarnego...

Jak go zbierać?

Podczas zbioru – koniec sierpnia, wrzesień – ścina się całe baldachy, kiedy owoce są w pełni dojrzałe – czarne, lśniące. Jeśli owoc chcemy zasuszyć, to jak najszybciej po ścięciu przenosi się go do suszarni, ogrzewanej na początku w temperaturze ok. 30 stopni C, a później do 55 stopni C. Wysuszone owoce ociera się na sitach i oczyszcza z szypułek. Prawidłowo wysuszony owoc nie może zawierać szypułek, nie może być zbrylony, ani przypalony.

Natomiast jeśli owoc chcemy przetworzyć to zebrany jak najszybciej należy oddzielić od baldaszka najlepiej widelcem.  Następnie przerobić zgodnie z przepisem. Aby pozbyć się goryczki smakowej to po uzyskaniu czystych owoców można je przemrozić kilka dni.

• 

Cenne substancje

Antocyjany (od 0,2 do 1%), flawonoidy, kwasy organiczne, kwasy fenolowe, olejek lotny, garbniki, cukry, pektyny, aktywne enzymy. Witaminy: C, PP, B₂, B ₆, H, prowitamina A, kwas foliowy, sole mineralne m. in: potas, wapń, fosfor.

Działanie lecznicze:

• Łagodnie napotne
• Przeciwgorączkowe
• Moczopędne
• Przeczyszczające
• Odtruwające
• Przeciwbólowe
• Oczyszczające
• Wzmacniające
• Żółciopędne
• Rozkurczowe
• Antyoksydacyjne.

Wskazania:

♥ Przeziębienie, grypa, katar, angina, zapalenie migdałków

♥ Zaparcia

♥ Lekkie zaburzenia trawienne

♥ Nerwobóle jak: bóle mięśni, głowy i typowe „łamanie w kościach”, także spowodowane reumatyzmem

♥ Nadciśnienie tętnicze (sok).

Przeciwwskazania:

Nie wolno zbierać niedojrzałych owoców czarnego bzu ponieważ znajdują się w nich glikozydy – sambunigryna i prunazyna, które działają toksycznie! Po pełnym dojrzeniu nie ma ani śladu tychże substancji – owoce są całkowicie bezpieczne!

RÓŻA DZIKA – ROSA CANINA L.

Surowiec zielarski stanowią: owoc, liść, płatki róży. 

Owoc zbieramy czerwony, kiedy jest jeszcze dość twardy (wrzesień-październik, aż do pierwszych przymrozków). Nie można zbierać owoców przejrzałych, przemrożonych gdyż mają one znacznie mniej witaminy C, a podczas suszenia czarnieją.

Jeśli chcemy je przetworzyć to natychmiast świeże po zebraniu. Taki owoc zachowuje najwięcej cennych substancji.

W celu wysuszenia surowiec rozkłada się cienką warstwą w zaciemnionym, przewiewnym miejscu. Co pewien czas należy go pomieszać, aby prawidłowo się wysuszył. Suche owoce należy przechowywać w szczelnych pojemnikach, najlepiej szklanych. A to wszystko, aby zachować ich cenną zawartość jak najdłużej.

• 

Cenne substancje:

Kwas askorbinowy (witamina C), kwasy organiczne: bursztynowy, cytrynowy, jabłkowy, cukry, antocyjany, flawonoidy, witaminy: A, B₁, B ₂, E, K, garbniki, saponiny, olejek eteryczny, alkohole cukrowe.

Działanie lecznicze – owoc:

• Wzmacniające, witaminizujące
• Przeciwkaszlowe
• Wykrztuśne
• Rozkurczowe
• Moczopędne
• Odtruwające
• Żółciopędne
• Przeciwmiażdżycowe
• Antyoksydacyjne
• Łagodnie uspokajająco
• Łagodnie przeczyszczająco
• Uszczelniające i wzmacniające naczynia krwionośne.

Wskazania:

♥ Osłabiona odporność organizmu

♥ Stan zmęczenia, pochorobowy, rekonwalescencji ( w szczególności dla osób chorych na nowotwory)

♥ Zapobiegawczo przeciwko przeziębieniu, a także skraca czas trwania tej choroby

♥ Nieżyt układu oddechowego

♥ Nieżyt żołądka i jelit, kiedy wchłanianie wit. C z pokarmów jest utrudnione

♥ Biegunka, wrzód żołądka i dwunastnicy

♥ Bezsenność, stany pobudzenia nerwowego, podatność na stres

♥ Ciężka praca umysłowa (kiedy jest większe zapotrzebowanie na naturalną witaminę C)

♥ Dla kobiet w ciąży, matek karmiących

♥ Zawał serca

♥ Nowotwory.

 JARZĄB POSPOLITY – SORBUS AUCUPARIA

Surowiec zielarski stanowią owoc, kwiat i liść.

Kiedy zbierać owoce?

Owoce zbiera się kiedy są w pełni czerwoności, początkiem września wówczas przede wszystkim nadają się do suszenia.  Na przetwory warto zbierać pod koniec września – po pierwszych jesiennych przymrozkach,  wówczas tracą częściowo gorycz odpowiedzialną za jej cierpki i gorzkawy smak.

• 

Cenne substancje:

Wit. C (40-70 mg w 100 g) oraz witaminy:  A, P, K, cukry, kwasy organiczne (jabłkowy, winowy, sorbowy, parasorbowy), garbniki, flawonoidy, gorycz, sole mineralne, pektyny.

Działanie lecznicze:

• Wzmacniające, witaminizujące 
• Odtruwające
• Moczopędne
• Przeciwzapalne w zaburzeniach obwodowego krążenia krwi
• Przeciwzapalne na błony śluzowe żołądka i jelit
• Lekko przeczyszczająco
• Osłaniające na wątrobę
• Żółciopędne  
• Przeciwmiażdżycowe.

Wskazania:

♥ Na przeziębienie i grypę –  skraca czas trwania choroby, zalecany dla rekonwalescentów

♥ Nieżyt przewodu pokarmowego

♥ Lekkie biegunki

♥ Zatrucie pokarmowe

♥ Zaparcia

♥ Żylaki odbytu, stany zapalne dróg moczowych

♥ Kamica nerkowa – profilaktycznie i lecząco

♥ Zaburzona praca wątroby, łagodzi jej podrażnienia chroniąc ja przed działaniem związków toksycznych

♥ Nadciśnienie tętnicze

♥ Łamliwość naczyń krwionośnych

♥ Choroby skórne i alergiczne.

Przeciwwskazania:

Świeże owoce jarzębiny mogą wywołać wymioty i biegunkę.

Kwas paraskorbowy przez wiele lat uznawany był za toksyczny, a nawet za rakotwórczy. Amerykanie w 1975 roku na podstawie dokładnych badań stwierdzili brak jakiejkolwiek toksyczności, z wywoływaniem raka włącznie. Uznano, że obecność tego kwasu w żywności  w ilościach naturalnych  jest dopuszczalna. Inne badania potwierdziły, że działanie przeczyszczające w świeżych owocach jarzębiny łatwo się rozkłada podczas ogrzewania i gotowania. Zatem konfitury, powidła, soki z jarzębiny są bezpieczne w pożyciu.

BERBERYS ZWYCZAJNY –  BERBERIS VULGARIS

Surowcem zielarskim jest owoc (wykorzystywany najczęściej), a także  kora, gałązki, liść, korzeń.

Nazwany polską cytryną, zawiera jej więcej niż cytryna!

Kiedy zbierać owoc berberysu?

Kiedy mają jaskrawoczerwoną barwę w całych gronach. Nie warto opóźniać ich zbiór gdyż przejrzałe tracą cenne właściwości.

• 

Cenne substancje:

Alkaloidy, kwasy organiczne (m.in. kwas jabłkowy ok. 6,5%), cukry, pektyny (6,6%), sole mineralne, witaminy (najwięcej wit. C ok. 70 mg na 100 g).

Działanie lecznicze – owoc:

• Wzmacniające, witaminizujące (za sprawą ogromnego bogactwa łatwo przyswajalnej witaminy C, której towarzyszy witamina P (zawiera jej więcej niż cytryna)
• Wykrztuśne
• Przeciwgorączkowe
• Moczopędne
• Odtruwające
• Łagodnie żółciopędne.

Wskazania:

♥ Przeziębienie, gorączka

♥ Osłabiona odporność organizmu

♥ Reumatyzm

♥ Żylaki, wybroczyny pod skórą

♥ Krwawienia z dziąseł

♥ Nudności, uczucia przepełnienia w żołądku, braku łaknienia, zapalaniu wątroby, kamicy żółciowej.

Działanie lecznicze: liść, kora, gałązki, korzeń:

• Żółciopędne
• Rozkurczowe
• Antybiotyczne
• Ściągające.

Wskazania:

♥ Stany zapalne narządów płciowych

♥ Dla kobiet w wolno postępującym zwijaniu się macicy po porodzie  –  zwiększa skurcze mięśni gładkich macicy i naczyń krwionośnych, przyśpiesza krzepliwość krwi (liść) a także podczas obfitych miesiączkach

♥ Nieżyt żołądka i jelit

♥ Bóle wątroby, choroby trzustki

♥ Kamica żółciowa.

Przeciwwskazania:

Dla kobiet w ciąży.

U małych dzieci mogą wystąpić przejściowe nudności.

Berberysu nie można spożywać przez dłuższy czas, ponieważ zawarta w nim berberyna odkłada się w sercu, wątrobie i trzustce.

ROKITNIK ZWYCZAJNY – HIPPOPHAË RHAMNOIDES

Surowiec zielarski stanowi owoc, liść, kora.

Owoc zbieramy od końca sierpnia do października. Ich pozyskanie jest trudne, łatwo ulegają zgnieceniu ponieważ owoc przylega bezpośrednio do pędów. Łatwiej zbiera się je po przymrozkach, ale wówczas tracą cenne właściwości.   

• 

Cenne substancje:

Witaminy z grupy B, wit. E (do 150 mg w 100 g), wit. C (50-200 mg w 100 g), karotenoidy, niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, antocyjany, flawonoidy, fosfolipidy, sterydy, garbniki, cukry, cukry, kwasy organiczne (cytrynowy i jabłkowy), sole mineralne (m.in. żelazo, potas, fosfor, bor, krzem, mangan i wapń).

Działanie lecznicze:

• Immunostymulujące
• Wzmacniające
• Antyoksydacyjne – neutralizuje wolne rodniki za sprawą wit. C i E, beta-karotenu
• Przeciwwirusowe
• Przeciwzapalne
• Antystresowe
• Przeciwnowotworowe
• Przeciwkrwotoczne
• Przeciwgośćcowe
• Przeciwbiegunkowe (liść)
• Odchudzające (liść)
• Przeciwzmarszczkowe.

Wskazania:

♥ Przeziębienie i grypa, zwalcza skutecznie gorączkę

♥ Zaburzona równowaga organizmu po przebytych chorobach, kuracji antybiotykowej, radioterapii, chemioterapii

♥ Spadek sił witalnych np. na wiosenne przesilenie, jesienny spadek energii

♥ Długotrwały stres – pomaga przywrócić równowagę psychiczną organizmu

♥ Osłabione serce, nadciśnienie tętnicze

♥ Miażdżyca, obniża poziom złego cholesterolu LDL

♥ Biegunka

♥ Zgaga, wzdęcia, choroby dwunastnicy (olej z owoców rokitnika)

♥ Wzrost bakterii, m.in. Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus, czy Escherichia coli

♥ Dla kobiet w ciąży i karmiących

♥ Problemy skórne jak: odleżyny, odmrożenia, oparzenia, trudno gojące się rany,  wypryski, zapalenie pochwy i szyjki macicy (wyciągi olejowe z owoców).

Przeciwwskazania:

Dla osób z ostrym zapaleniem pęcherzyka żółciowego, stanami zapalnymi trzustki i wątroby oraz kamicą żółciową.

Dozwolone są do stosowania w ciąży i podczas karmienia piersią ((za wyjątkiem nalewki).

Dzieciom powyżej 3 roku życia można podawać sok z rokitnika .można także podawać dzieciom powyżej 3 roku życia.

PIGWOWIEC JAPOŃSKI – CHAENOMELES JAPONICA

Surowiec zielarski stanowi owoc, nasiona.

Kiedy zbierać?

Od września do października kiedy owoce są twarde o mocno żółtym kolorze.

• 

Cenne substancje:

Witaminy:

Wit. C (15.0 mg w 100g tj. 7 razy więcej od cytryny), tiamina, ryboflawina, niacyna, wit. B 6, kwas foliowy, wit. A.

Minerały:

Wapń (11 mg), żelazo (0.70 mg), magnez (8 mg), fosfor (17 mg), potas (179 mg), sód (4 mg), cynk (0.04 mg).

Źródło: USDA National Nutrient Database for Standard Reference

Działanie lecznicze:

• Wzmacniające, witaminizujące
• Antywirusowe
• Przeciwmiażdżycowe
• Odchudzające
• Stabilizujące ciśnienie krwi.

Wskazania:

♥ Osłabiona odporność organizmu

♥ Przeziębienie i grypa, skraca czas trwania choroby

♥ Zaburzona przemiana materii

♥ Wspiera odchudzanie (oczyszcza jelita niestrawionych resztek pokarmu)

♥ Osłabiona wątroba, zalecana dla osób zażywających leki

♥ Reumatyzm

♥ Astma

♥ Na obniżenie złego cholesterolu LDL.

POKRZYWA ZWYCZAJNA – URTICA DIOICA

Surowiec zielarski stanowią:

Liście – należy zbierać zawsze przed kwitnieniem roślin (kwiecień-maj).

Pędy – należy także zbierać zawsze przed kwitnieniem roślin ścinając całe pędy, a gdy przewiędną (wówczas będą mniej parzyć) oberwać je.

Korzenie – wykopuje się wczesną wiosną albo jesienią.

• 

Cenne substancje:

Wit.: C i E – służące odmładzaniu, B – piękne włosy i paznokcie, K – działa przeciwkrwotocznie, prowitaminy A – na dobry wzrok, związki żelaza – dotlenianie organizmu, potas – oczyszczenie, i wapń – wzmacniający kości. Duża dawka chlorofilu sprzyja odtruwaniu organizmu.

Działanie lecznicze:

• Wzmacniające
• Moczopędne
• Antyoksydacyjne
• Przeciwkrwotoczne
• Przeciwcukrzycowe
• Przeciwtrądzikowe
• Przeciwłupieżowe
• Przeciwreumatyczne
• Lekko żółciopędne.

Wskazania:

♥ Zaburzona przemiana materii

♥ Choroby wątroby, śledziony, trzustki,  pęcherza żółciowego i żołądka, nieżyt żołądka i jelit, biegunka, zaparcia

♥ Obrzęki, zatrzymanie płynów w organizmie

♥ Nadciśnienie tętnicze

♥ Anemia (wiosenne osłabienia)

♥ Wysoki poziom cukru we krwi

♥ Schorzenia skórne jak: trądzik, łojotok, owrzodzenia, otarcia naskórka, ropnie, opryszczka, oparzenia, liszaje.

♥ Wypadanie włosów oraz ich rozdwajanie

♥ Brak odporności u dzieci na infekcje

♥ Dla kobiet w ciąży – ze względu na dużą zawartość kwasu foliowego oraz żelaza, a także świeżo upieczonych mam – wzmocni witalność oraz pomoże w procesie laktacji.

♥ ♥ ♥ ♥

Świadomego korzystania z leczniczych skarbów natury!

Monika ♥

Źródło:

Aleksander Ożarowski, Wacław Jaroniewski, Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie, Warszawa 1989 r; Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych

Aleksander Ożarowski, Ziołolecznictwo. Poradnik dla lekarzy, Warszawa 1976 r; wyd. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich

Karolina Ulanowska, Bartosz Skalski, Beata Olas, Rokitnik zwyczajny (Hippophae rhamnoides L.) jako źródło związków o aktywności przeciwnowotworowej i radioprotekcyjnej, Łódź 2018, Katedra Biochemii Ogólnej, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Łódzki